Wie krijgt wat? Bij het afwikkelen van een nalatenschap komt vaak veel kijken. Niet alleen bezittingen moeten verdeeld worden, maar ook eventuele schulden vallen onder de erfenis. Wat komt er allemaal kijken bij het verdelen van een erfenis? En hoe komt u er samen goed uit wanneer er niets op papier staat?

Wat is een erfenis?

Laten we bij het begin beginnen. Een erfenis bestaat uit alles wat iemand achterlaat na zijn of haar overlijden. Dit kunnen bezittingen zijn, zoals een appartement, huis of buitenverblijf, maar het gaat ook om geld, huisraad, sieraden en kunst. Ook eventuele schulden die de overledene had vallen onder de erfenis. Een erfenis wordt ook vaak een nalatenschap genoemd en wil letterlijk zeggen: wat iemand nalaat.

  • Stap 1: nagaan of er een testament is

Bij de verdeling van een nalatenschap is het allereerst belangrijk om na te gaan of de overledene een testament had. Dit kan worden gecontroleerd via het Centraal Testamentenregister. Een testament is een juridisch document waarin iemand vast heeft gelegd wat er na zijn of haar overlijden met bezittingen en nalatenschap moet gebeuren. Daarnaast kan een testament andere regelingen bevatten, zoals de benoeming van een voogd voor minderjarige kinderen of aanwijzingen over de uitvaart. Een testament is altijd bindend.

  • Stap 2: wat te doen bij wel/geen testament

De overledene had een testament

Wanneer duidelijk is geworden dat de overledene een testament heeft opgesteld bij leven, is het vervolgens belangrijk om een volledig overzicht te maken van de bezittingen die tot de erfenis behoren. Denk hierbij aan vastgoed, hypotheken, bankrekeningen, spaar- en verzekeringspolissen, maar ook waardevolle objecten zoals sieraden en kunst. Om de totale waarde van de nalatenschap te bepalen, kan een taxateur worden ingeschakeld. Roerende goederen kunnen onderling door de erfgenamen worden verdeeld, terwijl voor de verdeling van onroerend goed een notaris noodzakelijk is.

De overledene had géén testament

Wat kunt u het beste doen wanneer er geen testament is? Indien er geen testament is opgesteld door de overledene, dan bepaalt de wet wie recht heeft op de erfenis. In eerste instantie zijn dat de echtgenoot of geregistreerd partner en de eventuele kinderen, daarna komen ouders, broers en zussen en overgrootouders in beeld. Wanneer een erfgenaam er niet meer is of niet kan erven, wordt zijn of haar plaats opgevuld door de kinderen van deze persoon. Dit heet plaatsvervulling.

Wanneer er géén testament is, is het belangrijk goed in gesprek te gaan met alle betrokkenen. De wet bepaalt voor een deel wie de erfgenamen zijn, dit wordt ‘de wettelijke verdeling’ genoemd. Ook in dit geval is het verstandig een overzicht te maken van alle bezittingen en schulden van de overledene. Daarna kunnen de erfgenamen gezamenlijk overleggen over de verdeling. Het kan helpen om hierbij een notaris in te schakelen, zodat alles volgens de wettelijke regels verloopt. Mochten er conflicten ontstaan, dan kan een mediator of rechter bemiddelen.

Praktische checklist bij het verdelen van een erfenis

Gebruik deze praktische checklist bij het verdelen van een erfenis. Alle hieronder genoemde onderwerpen worden in de blog die u nu aan het lezen bent verder uitgelegd.

  • Ga na of er een testament is: dit kan via het Centraal Testamentenregister.

  • In kaart brengen van de erfenis: verzamel alle informatie over bezittingen en schulden.

  • Ga na of er in jullie situatie een verklaring van erfrecht opgevraagd moet worden bij de notaris. Sommige instanties vragen hierom.

  • Overleg met alle erfgenamen: een open gesprek helpt misverstanden te voorkomen.

  • Notaris raadplegen: een notaris kan adviseren over de verdeling en juridische aspecten.

  • Beslis of u de erfenis zuiver of beneficiair wil aanvaarden of deze wil verwerpen.

  • Verdeling vastleggen: Zorg ervoor dat alle afspraken schriftelijk worden bevestigd.

  • Stap 3: moet ik een erfenis altijd aanvaarden?

Nee, dat hoeft niet. Het is ook mogelijk een erfenis te verwerpen. U ontvangt dan niets, maar u hoeft ook geen schulden te betalen.

  • De erfenis aanvaarden, dit wordt ook wel zuiver aanvaarden U accepteert de volledige erfenis, inclusief alle bezittingen en eventuele schulden.
  • Beneficiair aanvaarden wil zeggen dat u de erfenis alleen accepteert als de bezittingen groter zijn dan de schulden. Er wordt dan eerst een wettelijke vereffening uitgevoerd, waarbij schulden worden afbetaald voordat de erfgenamen de rest van de erfenis ontvangen. Dit beschermt nabestaanden tegen onverwachte financiële verplichtingen.
  • De erfenis verwerpen. U ontvangt niets, maar u hoeft ook geen schulden te betalen.

Voor zowel het beneficiair aanvaarden, als het verwerpen van een erfenis dient u een akte bij de rechtbank aan te vragen. Meer informatie over dit proces is te vinden op www.rechtspraak.nl.

  • Stap 4: afwikkeling van de erfenis

In sommige gevallen heeft de overledene een executeur aangewezen in het testament. Dit is iemand die verantwoordelijk is voor de afhandeling van de erfenis. De executeur regelt bijvoorbeeld het betalen van schulden en de verdeling van bezittingen. Dit kan een familielid zijn, maar ook een onafhankelijke derde persoon, zoals een notaris. Taken omvatten verder het opzeggen van abonnementen, betalen van openstaande rekeningen en het verkopen of verdelen van goederen. Voor sommige zaken, zoals de overdracht van onroerend goed, is een notaris noodzakelijk. Zodra alle schulden zijn voldaan en de nalatenschap is verdeeld, wordt de erfenis afgerond.

Conflicten voorkomen

Ruzie die ontstaat bij het verdelen van een erfenis heeft zelden alleen met de financiële kant van het verhaal te maken. Vaak spelen er onderhuids allerlei emoties en oud zeer mee. Emoties die door het overlijden uitvergroot kunnen worden. Transparantie over financiële zaken, zoals schulden en bezittingen, kan helpen. Een open gesprek helpt misverstanden te voorkomen, want wanneer erfgenamen op de hoogte zijn van de exacte omvang van de nalatenschap, ontstaan er minder snel geschillen. Probeer goed met elkaar te blijven communiceren, ook als emoties oplopen. Tot slot helpt het om geduld en begrip te tonen. Het verlies van een dierbare is vaak ingrijpend en iedereen gaat anders met verlies om. Komen jullie er onderling echt niet uit bij de verdeling van de erfenis? Schakel dan professionele hulp in.

Hoe lang duurt de afwikkeling van een erfenis?

Het kan best even duren voordat de afwikkeling van een erfenis rond is. Hoe lang dit duurt kan wisselen, maar reken gemiddeld op een half jaar tot een jaar.

Handige externe links: